9a. Sjanghai

De avond voor vertrek naar China wilden Pascal en Phillip een afscheidsborrel, aangezien zij niet meegingen en we dus 10 dagen lang niet met elkaar zouden feesten. Zo gezegd, zo gedaan en we hadden een ontzettend leuke avond in de kroeg met zijn vieren. We kwamen terug om 3 uur ’s nachts terwijl we om 05:20 uur voor onze flats moesten verzamelen om naar het vliegveld te gaan, dus de luxe van veel slaap hadden we niet. Na een extreem korte nachtrust kreeg ik het tot mijn verbazing vrij gemakkelijk voor elkaar om op tijd buiten te zijn. Phillip, die meeging om zijn bezoekende vriendin van het vliegveld in Hong Kong op te halen, was er ook al. Benjamin was echter spoorloos en ook niet bereikbaar. We gingen naar zijn flat en lieten de beveiliger van zijn flat naar zijn kamer bellen, maar ook daarop kregen we geen reactie. Phillip is toen naar boven gegaan om op zijn deur te rammen en tien minuten later stond Benjamin (die door al zijn wekkers heen sliep) ook buiten, nog steeds straalbezopen en met een zichtbaar slaapgebrek. Nu konden we eindelijk de bus naar het vliegveld pakken en al gauw lieten Benjamin en ik ons door China Eastern Airlines naar van Hong Kong naar Sjanghai vliegen!

Sjanghai is met 23 miljoen inwoners, 6 miljoen meer dan heel Nederland, de grootste stad van de wereld qua inwoneraantal en een stad die in een enorm rap tempo aan het veranderen is. Sinds 2000 groeide de lokale economie van Sjanghai immers met meer dan 10% per jaar, het is met afstand het belangrijkste zakelijke en financiële centrum van de Volksrepubliek China en de haven van Sjanghai is bovendien de grootste in de wereld (er worden jaarlijks maar liefst 3x zoveel containers afgehandeld als in Rotterdam, terwijl Rotterdam de grootste haven van Europa heeft).

Na nog geen twee uur vliegen kwamen we aan op Pudong International Airport, om vanaf daar de Maglev-train naar het centrum van Sjanghai te nemen. De Maglev-trein rijdt niet op rails en beschikt überhaupt niet over motoren, maar wordt aangedreven door magneten en haalt tijdens de slechts 7-minuten durende rit een snelheid van maar liefst 430 km/h. Een van Benjamin zijn beste vrienden (Tamer, een Turkse jongen die Benjamins huisgenoot is in hun eigen studiestad en nu 5 maanden als uitwisselingsstudent in Sjanghai studeert) heeft een klein appartement in het centrum van Sjanghai en daar ging Benjamin nu eerst naartoe. Die afspraak hadden ze al lang geleden gemaakt en had ik geen enkel probleem mee, integendeel. Belangrijke adressen had ik gelukkig ook in Chinese karakters geprint, want mijn taxichauffeur sprak bijna geen Engels en kon nu tenminste begrijpen waar mijn hotel zich bevond. “Go wit me, my fliend!” zei hij enthousiast.

Tijdens de trein- en taxireis valt het me op hoe enorm veel bouwprojecten hier gaande zijn. Waar in Europa veel vastgoed leegstaat of zelfs wordt afgebroken zag ik hier kilometerslang compleet nieuwe wijken in aanbouw, worden rondom het centrum overal oude flats neergehaald om vervangen te worden door nieuwe flats met betere voorzieningen, en zijn ze nu halverwege met een nieuw kantoorgebouw in het centrum dat het hoogste gebouw van China moet worden (het huidige hoogste gebouw van China en #3 van de wereld staat overigens ook in Sjanghai). Ook valt het me op dat er bijna geen weg is waar je niet om de ruwweg tien meter aan beide zijdes van de weg een setje Chinese vlaggen hebt. Ze zijn nogal nationalistisch hier!

De buurt van mijn hotel lijkt wel op een ghetto, maar het hotel zelf is erg goed! Ik borg er gauw mijn spullen op, vroeg aan de balie om een kaart van Sjanghai en richtingsaanwijzingen voor het dichtstbijzijnde metrostation en ging op pad! Aan het begin voel ik me ietwat ongemakkelijk hier op straat, maar dat gevoel is gelukkig erg snel weg!

Sjanghai is een stuk avontuurlijker dan Hong Kong, wat een zeer moderne, ontwikkelde en gestructureerde stad is. Sjanghai is pure chaos! Stoplichten worden compleet genegeerd en op kruispunten komen ze vanuit alle richtingen tegelijk waardoor alle auto’s, voetgangers en de tientallen fietsers en vieze oude brommers hevig toeterend dwars door elkaar heen scheuren. Als het licht van een voetgangersoversteekplaats op groen staat moet je enorm uitkijken met oversteken, want de helft rijdt gewoon door, ook al zien ze mensen oversteken. Veel verkeer rijdt zonder licht en veel straten zijn ook onverlicht. De oneindig aanwezige hoge flats zijn smerig en de waterleidingen lekken. Je komt veel zwervers tegen die leven uit een plastic zak en om een paar yuan (Chinees geld) smeken. Dit geldt echter niet voor iedereen hier, want je ziet ook veel dure sportwagens en limousines rondrijden en er zijn ook meer dan genoeg buurten die er wél goed uitzien. In het centrum barst het van de hypermoderne wolkenkrabbers en wordt er geen ruimte onbenut gelaten voor een flinke portie neonlichtreclame.

De metro kan niet tippen aan die van Hong Kong, maar het is indrukwekkend dat ze hier in slechts enkele jaren van een schamele 4 lijnen zijn uitgebreid naar een gigantisch metrostelsel van 11 lijnen die gezamenlijk maar liefst 452 kilometer lang zijn en daarmee ‘s werelds langste metronetwerk binnen een stad vormen. Ik neem de metro van Caoyang Road naar East Nanjing Road, omdat ik vanaf daar naar de Bund kan lopen. Onderweg loop ik met duizenden Chinezen over een populaire winkelstraat. Ik zie dure merken, billboards met lichtreclame en kinderarbeid. De ene na de andere dame biedt me ‘een avondje plezier’ aan. Ik wijs steeds beleefd af, maar bij de 6e in enkele minuten raak ik geïrriteerd en reageer ik bot, om me direct schuldig te voelen want zij kan ook niet helpen dat ze moet doen wat nodig is om hier te overleven.

Ik arriveer op de Bund, wat een prachtig en ontzettend indrukwekkend gezicht is! De Bund is een boulevard langs de Yangtze-rivier, waar enkel schitterende statige panden staan die tussen 1850 en 1920 gebouwd zijn door voornamelijk de Britten en de Fransen. Op bijna elk monumentaal pand, waar vroeger het bekende Treaty of Nanking werd ondertekend om een einde te maken aan de opiumoorlogen en waar nu voornamelijk bedrijven en ambassades in zetelen, wapperen een hoop Chinese vlaggen. Bij dit aanzicht kan ik me best voorstellen dat Chinezen zo trots op hun land zijn met al dat machtsvertoon. Vanaf de Bund heb je uitzicht over het Pudong-district, aan de overkant van de Yangtze-rivier, en zie je de skyline waar Sjanghai zo beroemd door is. Pudong is door de Chinese overheid aangewezen als een van de SEZ’s (Speciaal Economische Zone).Voor deze zones gelden compleet andere wetten dan in de rest van China; hier is namelijk een liberaal beleid waarbij de bedrijven bijna niets in de weg wordt gelegd. In Pudong worden dagelijks honderden miljoenen verdiend ten koste van Europa en de Verenigde Staten en het is een van de motoren die de welvaart in China jaarlijks met bijna 10% doet stijgen. Dat is ook wel nodig, want ze komen van ver… Op de Yangtze-rivier die de Bund en Pudong van elkaar scheiden zie je talloze schepen op en neer varen naar ’s werelds grootste haven.

’s Avonds ontmoet ik Benjamin, Tamer en een paar studievrienden van Tamer. We gaan naar een van de vele buitenbbq’s. Midden in deze enorme stad heb je je dan opeens een overdekte buitentent met een paar plastic tafels en stoelen, wat rokende Chinezen en een bbq. Ik eet een berg aan heerlijke kip, varkensvlees en groente en hoef er maar €2 voor te betalen. Na het eten gaan we naar de Perry’s, een populaire studentenbar. Om daar te komen moet je eerst omhoog door het meest smerige en chaotische trappenhuis dat je je maar kunt voorstellen. Onderweg kom je allerlei foute types tegen en hoewel ik me afvraag of het wel mogelijk is dat er hier ergens een bar is, geniet ik ook enorm van het avontuurlijke en stel ik mezelf in gedachte de vraag: in welk raar gat ben je nou weer beland Matthijs!?. Eenmaal boven blijkt de deur niet meer dan een doek die je opzij moet schuiven en loop ik binnen in een zwaar chaotische bar. Er draait keiharde Indiaanse discomuziek, op de grond liggen Perzische tapijten, overal staan waterpijpen op tafel, het barst van de mensen en alle muren zijn van top tot teen beschreven door bezoekers aan het café. Het publiek bestaat voornamelijk uit Noord-Afrikanen, Aziaten en westerse studenten. Een fles bier van 0.64 liter kost hier slechts 1 euro en voor 3 euro krijg je een emmertje vol whiskey-cola! We hebben er een megagoede tijd en tot mijn verrassing ontmoet ik hier ook een Nederlandse gozer van eind 20 die zo ongelukkig van zijn baan in Nederland werd dat hij het hele roer omgegooid heeft en een eigen bedrijf in Sjanghai is begonnen.

Na een paar uurtjes nemen we een taxi naar de Ma Ya, een behoorlijk exclusieve nachtclub/discotheek die haar deuren pas net geopend heeft en ons gratis een VIP-tafel met onbeperkte drank en watermeloen aanbiedt ter promotie! Na enkele uren dansen om tussendoor af en toe terug te keren naar je tafel met vodka en een emmertje ijs, was het laat genoeg en besloten we een taxi naar huis te nemen. Onderweg hadden we diverse bijna-aanrijdingen, dus ik was opgelucht toen de chauffeur eindelijk voor mijn hotel stond!

Stappen in Sjanghai was heel anders dan wat ik gewend ben, maar het was onvergetelijk!

Zaterdagochtend heb ik even op mijn woordenlijst Chinees gestudeerd die ik moet kennen voor het tentamen op de dag na terugkomst en dan verlaat ik mijn hotel op zoek naar een ontbijt. Ik haal wat fruit op een fruitmarkt en vind dan een grote ‘foodmarket’. Bij een vrouw met een klein kraampje bestel ik wat loempia’s en dumplings en ze tovert een inklapstoeltje met tafel tevoorschijn, zodat ik direct kan eten. Het is zo goed dat ik nog wat bestel en ik krijg er nu zelfs voor nop een kop soep bij. Bij vertrek geef ik maar wat extra, omdat het alles tezamen nog steeds slechts 2,50 euro was.

Rond 1 uur ’s middags ontmoet ik Tamer en Benjamin. Als we op pad zijn raken we op straat in gesprek met twee Chinese meisjes uit de stad Xi’An en gaan we samen naar een heel traditioneel Chinees theehuis. Daar worden we naar een klein kamertje begeleid waar een dame allerlei potjes met verschillende smaken heeft staan en ze allemaal rondje voor rondje aan je serveert. Bij elke thee houdt ze een lang verhaal en aangezien ze geen Engels spreekt moeten de Chinese meisjes alles voor ons vertalen. Ik heb niet zoveel op met thee, maar was onder de indruk van de enorme verscheidenheid aan heerlijke smaken die in de potten zaten! Van mijn persoonlijke favoriet heb ik wat gekocht en naar Nederland gestuurd!

Hierna namen we afscheid van de twee meisjes en gaan we naar Fangbin Road, waar de Sjanghai Bazaar is. Wat de buurt zo tof maakt is dat het een van de weinige plekken in Sjanghai is waar nog authentieke traditionele Sjanghainese gebouwen staan. Al meer dan 150 jaar is het een drukke bazaar en dat is het nog steeds; de gebouwen zijn gevuld met kleine winkeltjes die voornamelijk eten, antiek en kleding verkopen. Er hangen enkele 100-jaar oude foto's en ik zie dat er hier bijna niets veranderd is.

Vanaf hier gaan we naar Yu Yuen Garden, een tuin die in de 17e eeuw door leden van de Ding-dynastie is aangelegd (in die tijd werd China nog bestuurd door keizers). Na een uurtje gaan we weer naar de Bund, zodat ik het gebied ook bij daglicht kan zien. Door de rivier, de skyline, de oude Europese gebouwen en het geluid van de klokkentoren waan ik me even in Londen. Aangezien de supermarkten hier, evenals in Hong Kong, vele malen duurder zijn dan uit eten gaan zoeken we weer een restaurantje. Ik ken nu aardig wat Chinese karakters en woorden, maar bij lange na niet genoeg om iets van de menukaart te begrijpen (in 80% van de gevallen ontbreekt hier een Engelse vertaling en in tegenstelling tot Hong Kong spreekt ook bijna niemand Engels in China) dus wijzen we maar naar iets dat we een andere gast zien eten. Na het eten lopen we nog wat rond op het People’s Square, een groot plein aan het gemeentehuis van Sjanghai, waar een hoop Chinese militaire helden uit het verleden worden geëerd.

Vandaag keer ik iets vroeger dan de nacht ervoor naar mijn hotel terug, oefen ik weer wat Chinese zinnen voor mijn tentamen en gooi ik de televisie aan. Ik heb 15 zenders en allemaal zijn ze van de Chinese staatstelevisie. Op de 1e zender berichten ze over de recente anti-Japan protesten in Peking en op de 2e zender zenden ze een oorlogsfilm uit waarin China wordt aangevallen door Japan. Hmm, ik ga nog maar even naar de lobby om een mailtje naar het thuisfront en naar Pascal & Phillip te sturen (geen Facebook, want dat is hier verboden en wordt door de Chinese overheid gecensureerd, net als zoveel andere informatiebronnen op het internet) en ga dan maar slapen.

Op zondag ga ik vrij vroeg uit bed om op mijn laatste volledige dag in Sjanghai zoveel mogelijk van de stad te kunnen zien. Na als de vorige dagen is het weer schitterend weer (waar het in Hong Kong nog altijd vochtig en rond de 30 graden is, is het in Sjanghai en Peking ontzettend aangenaam met temperaturen rond de 25 graden en weinig bewolking) en neem ik de metro naar Pudong. Als ik uitstap bevind ik me te midden van alle wolkenkrabbers in het modernste gedeelte van Sjanghai. Alle voetpaden zijn gevuld met honderden Chinese vlaggen. Ik loop naar het Shanghai World Financial Center, die zich vrij gemakkelijk laat vinden daar het met een hoogte van 492 meter het hoogste gebouw van China is (#3 wereldwijd) en ik de toren enorm op een bierflesopener vind lijken.

Ik lees dat de toren over ’s werelds hoogste observatiedek beschikt, dus ik moet en zal naar boven. Beetje prijzig met 100 yuan, maar goed je doet het ook maar een keer in je leven. Na binnenkomst loop je eerst door een minimuseumpje, waarin Sjanghai op allerlei gebieden wordt vergelijken met New York en Tokio, en daarna wordt je naar een redelijk futuristische lift gemaand die in een ontzettend snel tempo van de 1e naar de 100e verdieping van het gebouw klimt. Toen ik de lift uitstapte bevond ik me 475 meter boven de grond, slechts 17 meter lager dan de top van het gebouw! De omringende torens zijn allemaal tussen de 200 en de 450 meter hoog, maar vanaf hier kijk je erop neer. Sommige staanplekken waren van doorzichtig glas en ik had even de kriebels toen ik erop stond en bijna een halve kilometer recht naar beneden keek! Maar wat een tof uitzicht heb je vanaf hier, je kan de volledige stad overzien! Vanaf hier valt het me op dat buiten het centrum veel naast elkaar gelegen woondistricten volledig identiek aan elkaar zijn met als enige verschil de kleur. Dat wil zeggen: in het ene district zijn alle huizen blauw (inclusief dak etc.), in de volgende groen, dan rood etc. Ik liet me vertellen dat dit arme wijken waren waar huizen met armzalige voorzieningen worden gesloopt en er binnen enkele maanden een volledig nieuwe wijk op wordt gebouwd. Enorm efficiënt, maar mooi is anders.

Hierna ontmoet ik Tamer en Benjamin weer en gaan we naar de ‘fake market’. Ik koop hier een Murberry-portemonnee voor 40 yuan, nadat de verkoper op 300 yuan was begonnen en zelfs dan heb ik waarschijnlijk nog teveel betaald.

Inmiddels hebben een paar studievrienden van Tamer zich ook bij onze groep gevoegd: Jasmin en Nahib, beiden afkomstig uit Caïro. Ik vraag Nahib of hij afgelopen jaar ook deel uitmaakte van de enorme groep protesteerders op het Tahrirplein en wat volgt is een lang gesprek waarin ik veel leer over Egyptische politiek. Met zijn allen gaan we naar de Franse concessie, een gebied dat ooit door Sjanghai aan Frankrijk was afgestaan en dat er nog altijd typisch Frans uitziet. De bomen komen hier zelfs werkelijk uit Frankrijk; in de eerste helft van de 20e eeuw zijn ze in Frankrijk uit de grond gehaald en hier opnieuw geplant. We vinden een café en pilsen wat op het terras.

Het is niet te ver van Tamer zijn huis, dus nemen we daar even een kijkje. Wat moet het heerlijk zijn om hier te wonen! Via een steegje bereik je een pad dat leidt naar zijn flat. Het asfalt is overal gebroken en je ziet bijna niet waar je loopt en botst zo tegen een verdwaalde schutting op, omdat er nergens verlichting is. Met een lift gaan we naar de 8e verdieping van deze bouwvallige flat en Tamer heeft moeite de deur te openen, omdat het op de gang al even pikkedonker is. Eenmaal binnen is het echter een schitterend appartement, voorzien van alle luxe en een prachtig uitzicht over de stad!

’s Avonds gaan we naar een traditioneel Chinees restaurant om ‘hot pot’ te eten. Normaal zou dit onmogelijk zijn, maar Tamer heeft een Chinese vriend meegenomen die alles voor ons vertaalt. Na het eten neem ik een taxi naar mijn hotel, aangezien ik de laatste metro van de dag net miste. In bed lees ik nog wat papers voor een van mijn vakken aan de universiteit van Hong Kong. Het gaat o.a. over Mao Zedong, de Culturele Revolutie, Deng Xiaoping en de slachtpartij op het Tiananmen Square in 1989 (plek die ik aankomende week in Peking zal bezoeken). De papers beperken zich niet tot slechts de geschiedschrijving, maar wijden ook uit over hoe dit allemaal kon gebeuren en wat voor invloed het op het huidige China heeft gehad in sociaal, politiek, cultureel en economisch opzicht. Fascinerender wordt het bijna niet!

Maandagochtend mis ik mijn trein naar Peking. Doordat 1 oktober (vandaag dus) de belangrijkste Chinese feestdag is (misschien met Chinees nieuwjaar) zijn er hier duizenden mensen op het station die in de weg lopen en ervoor zorgen dat ik nét te laat aankom. Gelukkig kan ik mijn kaartje gratis inwisselen voor een nieuwe en kan ik 2 uur later alsnog vertrekken. Vandaag vieren ze ‘national day’, omdat Mao Zedong op 1 oktober 1949 de Volksrepubliek China heeft uitgeroepen op het Tiananmen plein in Peking. Het is dus de 63e verjaardag van de Volksrepubliek en iedereen, inclusief mijzelf, wordt vriendelijk verzocht om een Chinese vlag mee te nemen. Wat kan het schelen, ik doe er wel eentje op mijn tas!

De trein gaat met een gangetje van 300 km/h landinwaarts in noordoostelijke richting en doet er 5,5 uur over om Peking te bereiken. Ik was van plan te lezen in de trein, maar ben te gefascineerd door alles wat zich aan de andere zijde van mijn raam afspeelt. Zonder overdrijven is er tijdens de hele reis bijna geen minuut voorbij gegaan dat je niet talloze enorme bouwprojecten in volle gang ziet. Overal zijn wegen, bruggen, spoorlijnen en vooral veel woontorens in aanbouw. Aan alles merk je dat China in beweging is. Wat grappig is, is dat je op alle huizen, zelfs op de meest bouwvallige kapotte huisjes, zonnepanelen ziet. China is dan ook samen met Duitsland de wereldwijde koploper wat betreft het gedeelte van hun totale energiebehoefte dat ze duurzaam opwekken. Verder veel zowel enorm bosrijke als dorre landschappen, enorme bergen en rotsen, tempels, nucleaire kernreactoren, en grote stukken landbouwgrond die nog gewoon door mensenhanden worden bewerkt zonder bijkomst van machines. De boeren zien er precies zo uit zoals je verwacht: met de grote platte ronde rieten hoofddeksels als bescherming tegen de zon.

Concluderend vond ik Sjanghai een fantastische stad, waar ik eigenlijk wel graag een dagje langer was gebleven. Ik zou de stad niet aan elke reiziger aanraden, omdat er niet echt veel toeristische trekpleisters zijn of iets dergelijks. Er is dan wellicht op het eerste gezicht niet enorm veel te zien, maar het is fantastisch om hier het straatleven te observeren met de honderden eettentjes midden op straat, de vieze kapotte en onverlichte wegen, het chaotische verkeer met de oude plofbrommers en driewielers die in alle gaten schieten, de vriendelijke en spontane mensen op straat, het overal zichtbare nationalisme, het snelle nachtleven de en de overal aanwezige vooruitgang die zich uit in prachtige nieuwe woonwijken, parken en gigantische zakelijke districten. Sjanghai is dan ook vooral een stad die je moet ervaren, veel meer dan zien. Ik heb in ieder geval enorm kunnen genieten van deze heerlijke chaotische en avontuurlijke metropool, die volop in beweging is en barst van de tegenstelling. Next stop: Peking!

Filmpje van het theehuis: http://youtu.be/Nj8KskiUWsQ
Filmpje vanaf de Bund: http://youtu.be/u4kx5hW_DJI
Filmpje vanuit Pudong: http://youtu.be/rcoEqnxzrwE
Filmpje van de lift in het World Financial Center (van 475 naar 0 meter hoogte): http://youtu.be/yZHmU0nZY5E

p.s. De foto’s van Sjanghai en het reisverslag van Peking plaats ik binnenkort!